Lokale energietransitie in gevaar na wegvallen financiering

Persbericht coöperatie GOED, 22-12-2022

Kleinschalige verduurzamingsprojecten zitten in de problemen nu bekend is geworden dat de het Provinciale energiefonds, Fonds Nieuwe Doen, is uitgeput. Daar komt bij dat er ook geen beeld is of en wanneer het Fonds weer gevuld wordt. Lokale energiecoöperaties en maatschappelijke organisaties luiden de noodklok met een brief aan de Provinciale Staten.

In de brief roepen Hotze Hofstra en Musetta Blaauw, ondersteund door diverse lokale energiecoöperaties en maatschappelijke organisaties, de provincie Groningen op om zo spoedig mogelijk werk te maken van het probleem: “Wij luiden de noodklok en dringen erop aan dat er op zeer korte termijn een nieuw budget beschikbaar gesteld wordt, waarmee Fonds Nieuwe Doen ons en andere maatschappelijke initiatieven in staat kan stellen onze belangrijke bijdrage te leveren aan de eerlijke energietransitie in Groningen.”

Coöperatie GOED, het burgerinitiatief van Hotze en Musetta, werkt momenteel aan de verduurzaming van Landgoed Nienoord in Leek. Alleen de financiering rest nog om de ca. 1000 zonnepanelen te gaan plaatsen. De tijd dringt want voor de start van het broedseizoen op 15 maart moeten de werkzaamheden gereed zijn. Ook onderzoeken we of de methode achter coöperatie GOED oplossing kan bieden voor de torenhoge energiekosten van voorzieningen als dorps- en buurthuizen. Deze Zon Op Alle Daken-methode heeft als doel om de opbrengsten van zonnestroom ten goede te laten komen van de bestrijding van energiearmoede bij huishoudens en organisaties. 

De projecten van coöperatie GOED zijn slechts enkele voorbeelden van de verduurzamingsprojecten die leunen op de financiering vanuit Fonds Nieuwe Doen. Het risico op vertraging is daardoor groot, waarbij de druk op de energielasten van deze en vele andere maatschappelijke organisaties blijft toenemen.

Bijlage: Brief aan Provinciale Staten:

Datum: 22 december 2022

Betreft: Urgent verzoek tot aanvullen Fonds Nieuwe Doen m.b.t. de Energielening Groningen

Geachte leden van Provinciale en Gedeputeerde Staten,

Wij maken ons ernstige zorgen over de negatieve gevolgen voor de lokale energietransitie in de provincie Groningen. Onze verduurzamingsprojecten, maar ook over die van vele andere maatschappelijke organisaties en energiecoöperaties in de Provincie Groningen dreigen in de knel te komen nu het budgetplafond van het Energiefonds van Fonds Nieuwe Doen bereikt is. De inclusieve energietransitie in de Provincie Groningen leunt op deze financieringen. Zonder dit fonds wordt de financiering van coöperatieve opwekprojecten met een inclusief en laagdrempelige deelname zeer bemoeilijkt.    

Drie jaar geleden ondertekenden wij, samen met toenmalig gedeputeerde Nienke Homan, op de Klimaattop Noord een intentieverklaring om de Zon Op Alle Daken (ZOAD)-methode te ontwikkelen. Daar zijn wij mee aan de slag gegaan en hebben coöperatie GOED opgericht. Deze energiecoöperatie heeft inmiddels ruim 400 (burger)leden en 7 coöperatieve dakprojecten gerealiseerd met de ZOAD-methode. De ca. 1000 zonnepanelen op deze daken wekken duurzame energie op en de opbrengsten worden ingezet om energiearmoede tegen te gaan. Omdat dit niet mogelijk was geweest zonder de steun van de Provincie Groningen en het Nationaal Programma Groningen, hopen we dat u een gelegenheid kan bieden waarbij wij onze methode en resultaten aan u te mogen presenteren.

De afgelopen maanden hebben wij, in samenwerking met de maatschappelijke organisaties op Landgoed Nienoord en de gemeente Westerkwartier, de verduurzaming van het landgoed in beeld gebracht. Om alle geschikte daken van Nienoord te benutten voor duurzame opwek én om de opbrengsten daarvan in te kunnen zetten om die panden die geen geschikt dak hebben, is de ZOAD-methode de uitkomst. Het dak van de Boshal (museumdepot) en de Ooievaarstee (Familiepark) worden door de organisaties zelf niet benut omdat hun verbruik op deze panden deze investering niet rechtvaardigt. Daarom treden burgers uit Westerkwartier, verenigd in coöperatie GOED, op om de exploitatie van deze zonnestroominstallaties op zich te nemen en de opbrengsten 15 jaar lang te doneren aan de beide stichtingen. Met deze financiële bijdrage kunnen de monumentale Borg en het Zwemkasteel openblijven. 

Alles staat klaar om opnieuw ca. 1000 zonnepanelen te gaan plaatsen. De druk zit er flink achter, want niet alleen stijgen de energiekosten van de verschillende organisaties snel, we moeten ook installeren in kwetsbaar natuurgebied. We hebben een ecologisch onderzoek uitgevoerd om te achterhalen op welke manier onze werkzaamheden de flora en fauna op Nienoord geen schade toebrengen. Daaruit is gebleken dat er tussen 15 maart en 15 juli geen werkzaamheden op de daken mogen plaatsvinden, om de vele vogels niet te storen tijdens het broedseizoen. 

Eind januari moet de uitvoer starten. Alleen de financiering van de coöperatieve projectdelen staat nog open. Onze voorgaande projecten in Groningen zijn gefinancierd met een achtergestelde lening van Fonds Nieuwe Doen; het Provinciale energiefonds die als financier optreedt als de markt het niet doet. Een burgerinitiatief zoals dat van ons is afhankelijk van dit soort financiers, omdat de markt niet begrijpt dat je winsten weggeven aan maatschappelijke doelen geen ander risicoprofiel heeft dan winsten in de zakken van aandeelhouders of buitenlandse investeerders laten vloeien. 

U begrijpt dus onze ontsteltenis toen wij deze week op de hoogte gebracht werden dat het Fonds is uitgeput en dat er nog geen beeld is of en wanneer de Provincie Groningen het Fonds weer zal vullen. Niet alleen de coöperatieve projectdelen op Nienoord zullen hierdoor ernstige vertraging oplopen, ook de organisaties op Nienoord zullen daardoor in hun zonnestroominstallaties pas na het broedseizoen kunnen realiseren waardoor de opwek voor komende zomer verloren gaat, met alle gevolgen van dien als de winter weer voor de deur staat met de hoge prijzen voor stroom en gas. 

Wij ervaren allemaal de urgentie nu ook veel voorzieningen in dorpen door de hoge energiekosten onder druk staan. We onderzoeken nu of de ZOAD-methode een oplossing kan bieden voor dorpshuizen: het gehele dak van het dorpshuis vol leggen met panelen en de opbrengsten ervan gebruiken om te isoleren en op andere manieren gas te besparen. Daar hebben we ook financiering voor nodig van Fonds Nieuwe Doen. Op deze manier stellen wij de besturen van dorpshuizen in staat om met hulp van omwonenden en coöperatie GOED hun dorpshuis te verduurzamen en tegelijkertijd een bijdrage te leveren aan een eerlijke en lokaal gedragen energietransitie.

Wij luiden de noodklok en dringen erop aan dat er op zeer korte termijn een nieuw budget beschikbaar gesteld wordt, waarmee Fonds Nieuwe Doen ons en andere maatschappelijke initiatieven opnieuw in staat kan stellen onze belangrijke bijdrage aan de eerlijke energietransitie in Groningen te leveren. Kortom, meer CO2 besparingen, meer duurzame opwek, meer zeggenschap en autonomie voor burgers en alle opbrengsten direct terug in de lokale omgeving. 

Met vriendelijke groet, 

Musetta Blaauw en Hotze Hofstra

Bedenkers en beschermers van de Zon Op Alle Daken-methode

Initiatiefnemers coöperatie GOED

Mede-ondertekend door:

Geert Pruiksma

Directeur Nationaal Rijtuigmuseum Nienoord

Harold de Vries 

Directeur Stichting Landgoed Nienoord 

Hielke Westra 

Directeur Groninger Dorpen

Brenda Harsveld

Vice-Voorzitter Groninger Energiekoepel (GrEK)